در قسمت فوقانی اتمسفر ، کیلومترها بالاتر از سطح دریاهای آزاد ، لایه نازکی از از گاز ازون قرار دارد که وجود آن برای ادامه حیات در زمین ضروری است.
تشکیل گاز ازون در لایه های بالایی جو زمین بر اثر برخورد اشعه ماورای بنفش(UV) با مولکول های اکسیژن و جذب انرژی این اشعه توسط این گاز صورت می گیرد. این فرآیند مانع نفوذپذیری این اشعه مخرب به سطح زمین شده که تاثیر نابودکننده ای بر DNA موجودات زنده دارد.
تا 3/2 میلیون سال قبل گاز اکسیژن در جو زمین نایاب بوده تا اینکه مجموعه ای از فرآیندها باعث واقعه ای بنام اکسیژن سازی بزرگ می شود که در نتیجه افزایش فتوسنتز توسط میکروارگان هایی بنام سیانوباکتری میزان این گاز بشدت رو به افزایش گذاشته است.
لایه ازون
ازون موجود در قسمت استراتوسفیر (Stratosphere) جو زمین بیشترین ضخامت را (در حدود 20-30 کیلومتر) داراست، درست در جایی که غلظت مولکول های هوا هزاران بار کمتر از سطح زمین می باشد.
مجموعه فعالیت های بشر باعث آزاد شدن ترکیبات مخربی شده که منجر به ناپدید شدن گاز ازون از این قسمت از اتمسفر شده . در نتیجه میزان اشعه ماورای بنفش بیشتری موفق به عبور از جو زمین شده و باعث نابودی گسترده موجودات زنده ای همچون پلانگتون ها و شیوع بیماری هایی همچون سرطان پوست در انسان ها شده است.
ازون در قطب جنوب (جنوبگان):
غلظت ازون با واحد دابسون (DU) اندازه گیری می شود. تا قبل از سال 1979 این عدد هرگز به کمتر ازDU 220 سقوط نکرده بود. اما پس این سال ، مشخص شده که غلظت این گاز دز هر بهار کاهش بیشتری می یابد. محلی را که این اتفاق رخ می دهد را سوراخ لایه ازون می نامند.
بر اساس اطلاعات ثبت شده در سال 1994 ، غلظت ازون به رقم DU 73 در این منطقه رسیده است.
مواد مخرب لایه ازون در دمای پایین قوی تر عمل می کنند .به همین علت بزرگترین تخریب در قطب جنوب (اقیانوس جنوبگان) صورت گرفته.
|
2013 در 2013 حفره لایه ازون همچنان بزرگ و عمیق بوده، علیرغم کنار گذاشتن اکثر ترکیبات مخرب این لایه. مدل های شبیه سازی رایانه ای به ما نوید می دهند که تا اواسط قرن 21 ازون بیشتر این مناطق بازسازی می شوند . اگرچه این پیش بینی کمی ممکن است با تاخیر به اتفاق بیفتد به علت گرمایش زمین. |
1979 ایستگاه زمینی اندازه گیری جوی در سال 1956 راه اندازی شده در خلیج هیلی واقع در جنوبگان. ثبت ماهواره ای نیز در اوایل دهه 79 میلادی آغاز شده و اولین پروژه جهانی اندازه گیری در سال 1978 توسط ماهواره نیمبوس _ 7 صورت گرفته. مجموعه این تحقیقات کمک شایانی به تصویب قوانین جهانی برای حفاطت از محیط زیست انجامید. |
دشمنان ازون را بشناسیم:
زمانیکه انسان ها به یقین رسیدند که ترکیبات شیمیایی خاص باعث تخریب لایه ازون می شوند، یک معاهده بین المللی بنام پروتکل مونترال در سال 1979 توسط جامعه جهانی به امضا رسید که بر این اساس استفاده از این ترکیبات بطور گسترده ای محدود شد. همچنین با زیر نظر گرفتن روند ترمیم بلند مدت این لایه در نقاط تخریب شده ، برای اهالی این مناطق در روزهای پر ریسک ، اخطارهایی اعلام می گردد.
با توجه به هزینه های ایجاد شده در بخش صنعت ، جایگزین های مناسبی برای این مواد مخرب در این بخش ایجاد شده اند که بطور گسترده ای امروزه مورد استفاده قرار گرفته اند.
CFC : (کلروفلوئوروکربن)
- که در اسپری های خوشبوکننده مورد استفاده قرار می گرفتند.
- تجییزات استریلیزه کردن (گندزدایی)
- در یخچال ها و فریزر ها
که توسط HFC (هیدروفلوئوروکربن) جایگزین شده اند.
هالون ها:
این گازهای قدرتمند گلخانه ای در تجهییزات اطفای حریق هواپیماها و صنایع نظامی مورد استفاده قرار می گرفتند که از 1994 بخاطر تصویب و اجرای قانون هوای پاک در آمریکا، استفاده از آن ها منع شده.
متیل بروماید:
روزگاری این سم بطور گسترده برای دفع آفات کشاورزی مورد استفاده قرار می گرفته که امروزه جایگزین های شیمیایی و غیر شیمیایی جای آنرا در بازار گرفته اند.
دیدگاه‌ها